کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش
هزاره سوم را تحت عنوان عصر دانایی و عصر انفجار اطلاعات نامیدهاند. آموزش و پرورش که در دورههای طولانی گذشته، عمده فعالیت خود را به انتقال اطلاعات و افزایش محفوظات فراگیران اختصاص داده بود در فضای آموزشی قرن ۲۱، به دنبال مقوله های سرعت، دقت، مهارت، ارتباطات، اطلاعات و فناوریهای نوین است. در این فضا؛ کلاس درس تحت عنوان سلف سرویس عمومی و مدرسه، تحت عنوان جمهوری دانش نام گرفته است که از استانداردهایی خاص پیروی می کنند که باید در بکارگیری آنها دقت های لازم لحاظ گردد
تجربه کشورهای جهان نشان میدهد که نوآوری آموزشی و ایجاد تحول در نظام آموزشی و پرورشی بدون همراهی و پذیرش معلمان میسر نیست. در واقع، کانون هر تحول و اصلاحی را باید در جامعه معلمان جستجو کرد. معلم، به عنوان مهمترین رکن و منبع در سازمان آموزش و پرورش، بدون آگاهی داشتن از پیچیدگی تحولات جهانی و برخورداری از انواع دانش و مهارتها هرگز قادر نخواهد بود وظیفه خطیر خود را به نحو شایسته به انجام برساند. به همین دلیل، گفته شده است که در هزاره کنونی، توانایی حرفهای معلمان، از طریق بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی و یادگیری افزایش خواهد یافت .
معلمانی که از فناوری در تدریس استفاده می کنند، نه تنها نسبت به همکاران خود تعامل بیشتری دارند؛ بلکه آنان قدرت ریسک پذیری بالایی داشته و بطور پیوسته بدنبال یادگیری مستمر و مادام العمر دانش آموزان خود هستند .
از طرف دیگر، تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به دانش آموزان فرصت تسلط بر فناوری و خودراهبری می دهد. در واقع، معلم با تغییر نقش خود از انتقال دهنده به تسهیل کننده میتواند به ارائه محتوای اطلاعات به دانشآموز بپردازد و از طرف دیگر، فعالیتهای یادگیرنده را که نتیجه آن یادگیری است، تسهیل نماید . لازمه ایفای چنین نقشی، وجود معلمانی توانمند و ماهر در زمینه موضوعهای مورد تدریس و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات است تا با برخورداری از مهارتهای لازم جهت استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات در فرایند تاثیرگذار یاددهی-یادگیری بتوانند از انواع فناوریهای مرتبط و متناسب با درس و محتوا بهره مند شوند و فرایند یادگیری را اثربخش تر و جذاب تر کنند و با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند تدریس موجب شوند تا حواس بیشتری از دانش آموزان به کار بیفتد و یادگیری بهتر صورت گیرد.
با بررسی آمار و اطلاعات موجود در مورد میزان گسترش فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش کشورهای جهان درمی یابیم که در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، برای تجهیز مدارس با امکانات گوناگونی همچون رایانه و اینترنت، برنامه های جامعی وجود دارد. بطوری که در پژوهشهای مختلف همچون گروهی از دانشمندان و صاحبنظران عرصه تعلیم و تربیت ، به اهمیت بهره گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی و یادگیری و اثربخشی آن در بهبود یادگیری به واسطه امکان شبیه سازی، شبکه آموزشی، یادگیری به کمک کامپیوتر، آزمایشگاه مجازی، کارگاههای مجازی، هسته های پژوهش، کار گروهی با استفاده از کامپیوتر و اینترنت، جستجو و پژوهش از طریق وب و تهیه طرح درس و ارزشیابی اشاره شده است.
کلید تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و یادگیری، صلاحیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات معلم و تجربیات اوست. مهارت معلم در آموزش، سبب تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات با فرایند یاددهی-یادگیری می‌شود، بسیاری از نوآوری‌ها در آموزش به صلاحیت حرفهای معلم وابسته‌اند. تعریف یونسکو از استاندارد صلاحیت فناوری اطلاعات و ارتباطات معلم، با توجه به سیاست ملی، برنامه‌ریزی درسی، ارزشیابی، تعلیم و تربیت، سازمان، مدیریت، توسعه حرفهای معلم و مهارتهای مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات عبارت است از اینکه معلمان باید مهارت پایه عملکرد نرم‌افزار و سخت‌افزار، همچنین نرم‌افزارهای کاربردی، وب، نرم‌افزارهای ارتباطی، نرم‌افزارهای نمایشی و کاربردهای مدیریتی را بدانند. آنها باید قادر به طراحی فناوری اطلاعات و ارتباطات مبتنی بر دانش ارتباطات و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در پشتیبانی توسعه مهارت دانش فراگیرندگان، استمرار و تفکر یادگیری باشند .
یافته‌های حاصل از پژوهش‌ها به وضوح نشان میدهد که دانش‌آموزان و دانشجویان هنگامی‌که از نظر ذهنی درگیر فعالیتهای با‌معنا، متناسب و برانگیزاننده هستند، بیشتر یاد می‌گیرند فناوری از راه‌های مختلف بر یادگیری اثر می‌گذارد؛ ترکیبی از پژوهشهای نو را فراهم می سازد. همراه با پداگوژی (علم یاددهی و یادگیری) میتواند: جهت تغییر را مشخص کند و پلی برای دستیابی به کیفیت در یادگیری باشد. همچنین زمینه‌ای برای تصمیم گیری درست و مبتنی بر اطلاعات کافی را فراهم سازد. در این فرایند مربیان انتخاب دیگری ندارند. «مدرسه» ها باید خود را همگام با تغییرات متحول سازند، در غیر این صورت به تدریج منسوخ خواهند شد. همانطور که پزشک باید از آخرین پژوهشهای علم داروسازی برای تجویز دارو به بیمار و حقوقدان باید نسبت به آخرین قوانین وضع شده توسط قانونگذاران مطلع باشد، معلمان نیز باید نسبت به تازه‌ترین شیوه‌های عمل در حوزه یاددهی-یادگیری و بهینه‌سازی یادگیری دانش‌آموزان مطلع و کوشا باشند. در حالی‌که چنین شیوه‌های عمل در برخی از مدارس و مناطق ممکن است به اجرا درآید، لازم است برای تمامی مدارس امکان استفاده از آخرین یافته‌های پژوهشی به‌طور منظم فراهم شود تا در جهت ایجاد تغییر روش‌های تدریس و به‌کار‌گیری این یافته‌ها در سنجش یادگیری هدایت گردند. چنین گذاری ایجاب می‌کند تا معلمان و مدیران آموزشی خود به کارکنان دانش با مجموعه‌ای از مهارتهای قرن بیست و یکم مجهز شوند. مدیران مدارس نیازمند به هدایت تغییر با ایفای نقش جدید، با همیاری و تفکر خلاق برای به‌کار‌گیری «علم یادگیری» در نظام مدارس می‌باشند. کلیه دانش‌آموزان باید بتوانند از فرصت حضور پویا در مدارس با کیفیت برای مقابله با چالش‌های عصر دیجیتال بهره‌مند گردند. الزامات برای استفاده درست از علم و هنر یاددهی-یادگیری در ایفای نقش معلم و یادگیرنده، تدوین برنامه درسی، سنجش یادگیری، استقرار زیربناها و مشارکت جامعه محلی بسیار سنگین است. به‌طور خلاصه می‌توان گفت، مهارتهای یادگیری قرن بیست و یکم عمده‌ترین نقش بنیادی را بهبودی بخشیدن به فرایند‌ها در مدارس، بر‌عهده دارد. با تسلط بر مهارتهای یادگیری قرن بیست و یکم (مهارتهای شناختی، ارتباطی و پژوهشی) یادگیرندگان بدون در نظر گرفتن سن، جنسیت و تبار اقتصادی- اجتماعی و در حد تحصیلی خود می‌توانند از طریق فعالیت ذهنی ناب، در بحر عمل معنادار و پر‌چالش یادگیری غوطه‌ور گردند و هر یک درّ غلطان متناسب با نیاز یادگیری خود را بیابند
- ۹۴/۰۷/۲۳